Bebek Bakımı Kılavuzu

Bebeğime göbek bakımı yapacak mıyım?

Bebeğinizin göbeğini kuru ve temiz tutup, göbeğinin bezinin dışında kalmasını sağladığınız sürece ek bir bakım uygulamasına ihtiyacı yoktur. Alkol ve batikon sürmeniz gerekmemektedir. Normal durumda göbek 3 ile 10 gün arasında bir sürede kuruyup düşer. Göbekte kanama, kötü kokulu akıntı olduğunu fark ederseniz hekime başvurunuz.

Bebeğimi ne zaman yıkamam gerekiyor?

Doğumda bebeklerin vücudu, onların ısı ve nem kaybını önleyecek bir madde (verniks) ile kaplıdır. Bu nedenle doğumdan hemen sonra, sağlıklı bebeklerin, yıkanması fazla ısı kaybına ve göbek ile ilgili sorunlara neden olabilir. Genel olarak önerilen ilk 2 haftada bebeğin vücudunun günlük olarak silerek temizlenmesidir. Göbek düştükten sonra haftada 2 kez sabun ile, aralarda da gereken sıklıkta sadece duru su ile yıkayabilirsiniz. Banysuyunun sıcaklığı 37 derece olmalıdır.

Doğumdan sonra yaptırılması gereken testler nelerdir?

Doğumdan sonra yapılan rutin testler sıkça ifade edilen şekliyle bir zeka testi değildir. Bu testler, zeka geriliğinin olmasına neden olan ve sık karşılaşılan, Fenilketonüri, Hipotiroidi ve Biyotinidaz eksikliği denilen hastalıkların varlığının araştırılması ve erken teşhis ve tedavi olanağının sağlanması için yapılmaktadır. Bu hastalıkların erken teşhisi ve tedavisi, çocuklarda oluşabilecek kalıcı hasarların önlenmesinde çok önemlidir. Bu testler doğumdan 3-15 gün sonra bebeğin topuğundan alınan birkaç damla kan ile yapılmaktadır. Bu testlere ek olarak, giderek daha yaygın şekilde yenidoğan döneminde işitme taraması, 2 aylık olunca da kalça çıkığı açısından ultrasonografik tarama yapılmaktadır.

Bebeğimin sarılığı olursa ne yapmalıyım?

Yenidoğan bebeklerin önemli bir bölümünde doğumdan sonraki ilk hafta içinde hafif bir sarılık olabilir. Çoğunlukla bu doğal bir durumdur, 2. günde bebeğin yüzünde ortaya çıkar. 3-4 gün içinde gövdeye yayılır. Sonra gittikçe hafifleyerek 1 hafta-10 gün içinde kaybolur. Ancak bebek sürekli sizin gözünüzün önünde olduğu için anormal olabilecek artışları fark edemeyebilirsiniz. Bu nedenle bebeğinizde sarılık fark etmeniz durumunda hekiminize başvurmanız uygun olacaktır.

Bebeğimi hangi durumlarda doktoruna götürmeliyim?

Ateş (37,5 °C’nin üstünde), hareketlerinde azalma, uyuklama, aşırı ağlama, morarma, emme güçlüğü, sık kusma (beslenmeden hemen sonra gelişen hafif, taşma şeklinde kusma dışında), sarılık, ishal, idrar veya dışkıda kan, göbekte kötü koku veya kanama fark edilmesi durumunda mutlaka doktora başvurunuz.

Bebeğimin kalacağı oda ve yatağı nasıl olmalı?

İlk zamanlarda günün önemli bir bölümünde uyuyacak olan, kendi başına ortam değiştirme olanağı olmayan bebeğinize, gerekli konforu, tüm aile bireylerinin dayanışması ile sağlamak zorundasınız. Öncelikle bebeğin kalacağı odanın temiz ve havadar olması, yeterince güneş alması, 22-24 °C arasındaki uygun ısının sağlanması gerekmektedir. Bulunduğu ortamda (tüm evde) sigara içilmemelidir, pasif içicilik de önemli sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Bebeğin kalacağı odada yeşil bitki ve fazla miktarda toz tutacak eşya bulunmamalıdır.
Bebeğin uyanık olduğu zamanlarda odanın içi yeterli aydınlıkta olmalıdır. Ayrıca görebileceği ve güvenlikli dokunabileceği oyuncaklar gelişimine katkı sunacaktır.

Bebek yatağını başka bir yatağa bitişik olmayacak ve pencere-kapı önüne gelmeyecek şekilde yerleştiriniz. Bebek yatağı kenarlıklarının yüksekliği, yenidoğan döneminde yaklaşık 15 cm olmalı, sonrasında bebeğin boyunun ¾’ü civarında olmalıdır. Parmaklıkların arasının bebeğin başının geçemeyeceği aralıkta (5-6 cm) olmasına dikkat edilmelidir. Yine yatak kenarlıklarının bebek dişlediğinde kıymıklaşmayacak, boyası dökülmeyecek şekilde olmasına özen gösterilmelidir. İçe yerleştirilen döşek yatağı tamamen doldurmalı ve kenarlarda boşluk kalmamalıdır. Yatağın içinde oyuncak, yastık, zincir takılı emzik vb bulundurulmamalıdır.

Bebeklere düzenli sağlık kontrolü yaptırmamız gerekiyor mu?

Yaşamın ilk yılları, bebeklerin hızlı büyüme ve gelişme kaydettikleri dönemdir. Bu dönemde aşılamalarının yapılması, büyüme ve gelişmesinin izlenmesi, ek gıdaların başlanmasında katkı sunulması, bazı rutin taramaların yapılması açısından bebeğinizin ayda bir kez hekim tarafından izlenmesi gerekmektedir. İlk bir yılda bu şekilde ayda bir, ikinci yıl içinde üç ayda bir, altı yaşına kadar altı ayda bir, sonrasında yılda bir kez hekim kontrolü önerdiğimiz rutin takip programıdır.

Bebeğimizin gelişiminde nelere dikkat etmeliyiz?

Gelişme bebeğinizin organlarının işlev kazanması, becerilerinin artması ve bu becerilerinin giderek eksiksiz hale gelmesidir. Ana hatları ile belirli aylarda bebeklerin yapması beklenen bazı beceriler aşağıda sıralanmıştır. Ancak belirtmek gerekir ki sıralanan becerileri her çocuk belirtilen aralıkta mutlaka yapabilmek durumunda değildir. Fikir vermesi, varsa bir sorun, ailelerin dikkatini çekebilmesi açısından bazı beceriler vurgulanmıştır. Çocuğunuzun gelişimi ile ilgili kuşkunuz varsa, kontrolleri sırasında, bunları doktorunuzla paylaşınız.

0-1 ay; yüzükoyun yatarken başını kaldırır, her iki kolunu ve bacağını eşit hareket ettirir, yüze ve ışığa bakar.
1-3 ay; başını 45 derece kaldırır, büyük ve renkli cisimleri kısa aralıkta gözle takip eder, ani seslere tepki verir, gülümser ve agulama şeklinde ses çıkarır.
3-6 ay; başın tam kontrolü sağlanmıştır, nesnelere uzanır, destekle oturabilir, sesli gülebilir.
6-9 ay; desteksiz oturabilir, hece söyleyebilir, ismini duyduğunda dönüp bakabilir.
9-12 ay; bacaklarına ağırlık verebilir, kişiyi nitelemeyecek şekilde baba-dede der, bay-bay yapar.
12-18 ay; yardımsız yürür, kişiyi niteleyecek şekilde anne-baba der, kağıt karalayabilir.
18-24 ay; çömelerek yerden nesne alır, merdiven çıkar, 3’ten fazla kelime söyleyebilir.
24-36 ay; koşabilir, merdiven inebilir, 2 kelimeli cümle kurabilir.
3-4 yaş; tek ayak üzerinde 3 saniye durabilir, 3 kelimeli cümle kurabilir, çizebilir.
4-6 yaş; tek ayak üzerinde 5 saniye durabilir, basit sorulara cevap verebilir, bir olayı anlatabilir, 3-6 kısımlı adam çizebilir.

Bebeğimizin gelişimini desteklemek için neler yapmalıyız?

Öncelikle bilmelisiniz ki yeni doğan bebekler de görürler ve işitirler. Bu nedenle, yaşamın bu erken döneminde de bebeğinizle kuracağınız işitsel, görsel ve bunlara ek olarak tensel temas çok önemlidir.

Ağız hareketlerinizi görmesini sağlayacak bir mesafeden onunla sık sık konuşun, kitap okuyun, şarkı söyleyin, çıkardığı sesleri tekrarlayın. Ancak, siz onunla konuşurken normal konuşma diliyle konuşun. Bebeğinize onu anladığınızı kelimelerle ifade edin; "acıktın biliyorum, seni şimdi besleyeceğim”, "sıkıldın, haydi kucağıma gel” gibi. Bu tutum anlaşıldığını anlamasını sağlayacak ve taklit yaparak konuşmasını kolaylaştıracaktır. Özellikle 6 ay civarında resimlerine bakıp, bu resimlerle ilgili sizin konuşabileceğiniz bir karton kitabı olmalıdır.

İlle de satın alınmış bir kitap olması gerekmiyor, bu resimleri sizde çizebilirsiniz.

Bebeğinize dokunmanız, ona nazik hareketler ile masaj yapmanız (bebek yağı ile bebeğinizin cildini nemlendirirken aynı zamanda masaj da yapabilirsiniz), emzirirken eldivenlerini çıkararak onun sizin teninizi hissetmesini sağlamanız gelişiminde yararlı olacaktır.

Bebeklerin zihinsel gelişiminde oyunun yeri çok önemlidir. Bebeğinizle oyun oynamak için ille de popüler, pahalı nesneler almak zorunda değilsiniz. Oyuncak olarak kullanabileceğiniz, güvenli pek çok nesne bulabilirsiniz. Hatta kendinizin yapacağı oyuncaklar çocuğunuzun da yaratıcılığını destekleyecektir. Bu aktiviteler ona zaman ayırdığınızı bilmesine ve sevildiğini anlamasına neden olacaktır.

Bebeğimi kazalardan korumak için neler yapmalıyım?

Bebeğinizin kazalardan korunmasını sağlamak biz ebeveynlerin sorumluluğundadır. Biz bunlardan bazılarına vurgu yapacağız.

• Öncelikle yukarıda belirtilen özelliklere uygun oda koşulları ve bebek yatağı ile ilgili belirtilen önerilere uymaya çalışınız. Yatağına sırtüstü yatırınız.
• Bebeği siz yanında yokken, yeni doğan döneminde dahi, uyurken düşebileceği bir yerde bırakmayınız.
• Başka küçük çocuklarla, evcil hayvanlarla birlikte yalnız bırakmayınız.
• Bebeğin ulaşabileceği alanlarda; kesici-delici araçlar, ilaçlar, ağzına ve burnuna alabileceği küçük nesneler, plastik torbalar, ağzı geniş su kapları, ip benzeri uzuvlarına dolanabilecek nesneler bulundurmayınız. Mutlaka emzik kullanacaksanız zincir veya iple bebeğin elbiselerine sabitlemeyiniz.
• Bebeğinizi giydirirken kıyafetlerinin iç yüzünü, özellikle de eldiven, çorap ve tulumunun içini, saç kılları ve iplik parçaları açısından kontrol ediniz. Bazen saç kılları ve iplikler, kanlanmasını azaltacak şekilde, bebeklerin el ve ayak parmaklarına dolanarak zarar verebilir.
• Bebeğinizi günlük yarım saat güneşlendirmeniz yararlı olacaktır. Ancak güneşin dik olduğu saatlerde (10:00-14:00) güneşlendirme bebeğiniz için tehlikeli olabilir.
• Banysuyunun sıcaklığını ayarlarken muhakkak kendi el bileğinize dökerek kontrol ediniz.
• Sıcak içecekleri bebek kucağınızdayken içmeyiniz.
• Temizlik maddeleri ve deterjanlar, lavabaçıcılar, tuz ruhu vb maddelerin bebeklerin ulaşabileceği alanlarda olmamasına dikkat ediniz. Bu maddeleri içen ve temas eden bebeklerde ciddi, hayati tehlike yaratabilecek sorunlar gelişebileceğini unutmayınız.